Trẻ bị suy dinh dưỡng: Nguyên nhân và cách khắc phục
Thiếu hụt năng lượng và các dưỡng chất có khả năng khiến bé bị suy dinh dưỡng. Tình trạng này có thể gây ra hậu quả không nhỏ như trẻ nhỏ chậm phát triển thể chất, trí não, sức đề kháng yếu, gia tăng tỷ lệ bệnh tật và tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi.
1. Suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ là gì?
Suy dinh dưỡng là tình trạng thiếu hụt năng lượng và các chất dinh dưỡng làm ảnh hưởng tới quá trình sống, hoạt động và phát triển bình thường của cơ thể trẻ.
Có thể phân loại suy dinh dưỡng trẻ em ra 3 thể:
- SDD thể nhẹ cân: do tình trạng thiếu chất dinh dưỡng làm cho cân nặng thấp hơn so với mức tiêu chuẩn của trẻ cùng tuổi và giới tính, được xác định khi cân nặng thấp hơn với mức tiêu chuẩn của trẻ nhỏ cùng tuổi và giới tính (dưới -2SD). Thể nhẹ cân cho thấy tình trạng thiếu hụt dưỡng chất kéo dài cũng như tình trạng thiếu dinh dưỡng tại thời điểm đánh giá.
- SDD thể thấp còi: do tình trạng kém tăng trưởng kéo dài dẫn đến trẻ không sở hữu được chiều cao cần có của một đứa trẻ cùng tuổi ở quần thể tham khảo, được xác định khi chiều cao thấp hơn với mức tiêu chuẩn của bé cùng tuổi và giới tính (dưới -2SD). Thể còi cọc cho thấy tình trạng kém phát triển mạn tính, kéo dài từ trong quá khứ, có khả năng bắt đầu sớm từ giai đoạn bào thai do mẹ bầu bị thiếu dinh dưỡng.
- SDD thể gầy còm: khi tiêu chuẩn cân nặng theo chiều cao của trẻ giảm xuống thấp đáng kể so với trị số nên có ở quần thể tham khảo, được xác định khi cân nặng theo chiều cao thấp hơn với mức tiêu chuẩn của bé cùng tuổi và giới tính (dưới -2SD). Thể gầy còm cho thấy tình trạng thiếu dưỡng chất cấp tính do tình trạng không lên cân hoặc đang sụt cân.
2. Nguyên nhân gây ra suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ
Suy dinh dưỡng có thể xảy ra do thiếu cung cấp, tăng tiêu hao dưỡng chất hoặc cả hai.
Thiếu cung cấp:
- Không cung cấp đủ lương thực thực phẩm
- Trẻ biếng ăn, ăn không đủ nhu cầu.
- Chế độ ăn nghèo nàn, cách chế biến không phù hợp, thiếu năng lượng và dưỡng chất.
Tăng tiêu hao:
- Trẻ nhỏ bệnh, nhất là bệnh kéo dài.
- Rối loạn tiêu hóa- hấp thu.
- Nhiễm ký sinh trùng đường ruột.
- Mất đi chất dinh dưỡng do bệnh lý.
Trong hầu hết trường hợp, suy dinh dưỡng xảy ra do sự kết hợp của cả 2 cơ chế, vừa giảm năng lượng ăn vào vừa tăng năng lượng tiêu hao (Ví dụ trẻ bệnh thế nhưng mẹ lại cho ăn kiêng).
Xem thêm:
3. Ảnh hưởng của suy dinh dưỡng đến trẻ nhỏ
- Làm yếu đi hệ miễn dịch, gia tăng nguy cơ bệnh nhiễm trùng
- Suy dinh dưỡng và thiếu vi chất (thiếu đạm, sắt, kẽm, vitamin,...) làm hệ miễn dịch của trẻ yếu đi nên dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, phải sử dụng kháng sinh thường xuyên, gây biếng ăn, tiêu hóa kém, không hấp thụ được chất dinh dưỡng, càng làm suy dinh dưỡng nặng hơn.
- Rối loạn các chức năng cơ thể, dẫn đến không ít vấn đề về sức khỏe
- Tình trạng suy dinh dưỡng sẽ khiến cho các cơ quan trong cơ thể bị rối loạn. Các cơ quan bị ảnh hưởng nặng nề nhất là gan, tim và thận có thể gây ra gan thoái hóa mỡ, suy tim, suy thận,....
- Thiếu vi chất cũng gây nhiều vấn đề sức khỏe. Ví dụ, thiếu hụt vitamin A gây khô giác mạc, quáng gà, ảnh hưởng xấu đến thị giác của con yêu; thiếu sắt, đạm và một số vitamin nhóm B gây nên thiếu máu; thiếu hụt đạm, canxi, kẽm, vitamin A,D, K,... ảnh hưởng lên sự phát triển của xương, thiếu hụt đạm gây phù,...
- Kém phát triển thể chất
- Ảnh hưởng tới vóc dáng. Thiếu hụt dinh dưỡng ảnh hưởng trên chức năng toàn bộ các hệ cơ quan của cơ thể, kể cả hệ cơ xương, nhất là ở giai đoạn 1000 ngày đầu đời (giai đoạn bào thai và 2 năm đầu). Suy dinh dưỡng sớm và kéo dài khiến cho trẻ nhỏ phát triển còi cọc, khi trưởng thành có vóc dáng thấp, gia tăng nguy cơ béo phì về sau.
- Chậm phát triển tâm thần
- Suy dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự tăng trưởng bình thường của trí não vào giai đoạn trẻ em dưới 6 tuổi do thiếu hụt những dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển não và trí tuệ của trẻ như chất béo, chất đường bột, sắt, iốt, DHA, Taurine...
- Trẻ bị suy dinh dưỡng cũng thường không nhanh nhẹn, gặp các vấn đề về ngôn ngữ, trí nhớ và giao tiếp xã hội kéo theo sự suy giảm khả năng chú ý, học tập, tiếp thu.
4. Điều trị phục hồi trẻ bị suy dinh dưỡng
- Chữa trị các tình trạng cấp: Mất nước hay phù nề khắp cơ thể, rối loạn điện giải, suy tim cấp, nhiễm trùng, nhiễm ký sinh trùng, rối loạn tiêu hóa- hấp thu, ...
- Bổ sung những chất dinh dưỡng thiếu hụt: vitamin A, sắt, canxi, vitamin D, axit folic, đa sinh tố,...
- Nâng khẩu phần dinh dưỡng lên mức tối đa phù hợp với khả năng tiêu hoá hấp thu của con trẻ, dùng các thực phẩm giàu năng lượng, các sản phẩm dinh dưỡng đặc biệt, ...
Cải thiện suy dinh dưỡng tại nhà
- Đảm bảo bổ sung đầy đủ năng lượng, chất đạm và dưỡng chất đáp ứng nhu cầu phục hồi dinh dưỡng và phát triển cơ thể.
- Gia tăng năng lượng khẩu phần cho bữa ăn hàng ngày nếu con trẻ không thể ăn đủ theo nhu cầu bằng các biện pháp:
- Cho ăn nhiều món trong cùng một bữa.
- Nâng số lần ăn trong ngày nếu bé không thể ăn nhiều trong một lần.
- Cho ăn càng đặc càng tốt, sử dụng các loại bột mộng để làm lỏng thức ăn đặc nhưng vẫn đảm bảo độ đậm đặc của thức ăn.
- Gia tăng thức ăn dồi dào năng lượng: tăng cường dầu mỡ vào thức ăn của bé, sử dụng các loại thực phẩm cao năng lượng.
- Cho ăn bổ sung sau bệnh.
- Cho bú mẹ kéo dài sau 12 tháng. Nếu không có sữa mẹ đủ, lựa chọn loại sữa thay thế thích hợp.
- Theo dõi định kỳ tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe của trẻ.
Xem thêm:
https://www.cutoutandkeep.net/users/reviewsua
https://www.mapleprimes.com/users/reviewsua
5. Phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em ở cộng đồng
- Cho trẻ nhỏ bú mẹ ngay sau sinh, bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu: Sữa mẹ luôn là thức ăn đầu đời hoàn hảo nhất cho trẻ sơ sinh và là thức ăn tốt, được trẻ nhỏ chấp nhận trong giai đoạn sau. Sữa mẹ, bên cạnh cung cấp dưỡng chất còn cung cấp các yếu tố chống lại bệnh tật, bảo vệ trẻ nhỏ khỏi các bệnh lý nhiễm trùng.
- Chăm sóc dinh dưỡng cho con trẻ bằng bữa ăn hợp lý: Tập cho trẻ ăn dặm khi bắt đầu 6 tháng tuổi. Cho con ăn đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng (bột đường, đạm, béo), không kiêng khem, và có thể duy trì sữa mẹ trong thời gian dưới 2 tuổi. Nếu không có sữa mẹ đủ, lựa chọn loại sữa thay thế phù hợp.
- Vệ sinh an toàn thực phẩm: Là vấn đề quan trọng hàng đầu trong việc bảo vệ trẻ nhỏ tránh những bệnh nhiễm trùng đường ruột, giun sán... Chọn lựa thực phẩm tươi cho bé, tránh bảo quản dài ngày trừ khi có tủ cấp đông đúng quy cách, hạn chế cho trẻ dùng những thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp, nấu nướng thức ăn chín kỹ.
- Vệ sinh môi trường - vệ sinh cá nhân cho trẻ và người chăm sóc trẻ.
- Theo dõi biểu đồ tăng trưởng cho trẻ hàng tháng: Nhằm phát hiện sớm tình trạng suy dinh dưỡng hoặc các rủi ro nếu có và can thiệp kịp thời.
- Ngăn ngừa và trị bệnh: Điều trị triệt để các bệnh lý nhiễm trùng hô hấp, tiêu chảy... không lạm dụng kháng sinh mà chỉ dùng kháng sinh đúng chỉ định, đủ liều, đủ thời gian, chăm sóc dinh dưỡng tích cực trong thời gian bệnh và phục hồi dinh dưỡng sau thời gian bệnh.
- Xổ giun định kỳ mỗi 6 tháng cho trẻ nhỏ từ 2 tuổi.
- Khuyến khích con luyện tập thể dục thường xuyên. Tập thể dục sẽ giúp cho quá trình trao đổi chất trong cơ thể diễn ra bình thường và bài tiết chất độc không mong muốn ra khỏi cơ thể. Nếu bé không thích tập thể dục, bạn có thể tổ chức một số trò chơi vui nhộn hoặc đưa bé đi bơi, đạp.
Khi trẻ liên tục bị đứng cân/ giảm cân, các bậc phụ huynh cũng thắc mắc về vấn đề trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng khám ở đâu? Theo đó, nếu nhận thấy các biểu hiện sớm của trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng, cha mẹ nên đưa con đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được bác sĩ kiểm tra và có biện pháp chữa trị phù hợp, tránh tình trạng trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng nặng thêm.
Nguồn tham khảo:
https://suanaotot.com/tre-suy-dinh-duong-nguyen-nhan-dau-hieu-va-cach-khac-phuc-hieu-qua.html